به گزارش "پايگاه خبري تحليلي سلام لردگان"،‌ درياي خزر به عنوان بزرگترين منبع ماهيان خاوياري دنيا، 90 درصد خاويار جهان را تامين مي‌کند ولي استحصال خاويار در سال گذشته در آن کمتر از 10 تن بود در حالي‌که دهه 60 ميزان استحصال خاويار در کشور بيشتر از 200 تن در سال بوده است.

ايران در سال 1370 برابر با 283 تن خاويار توليد کرد که اين آمار در سال 1385 به 14 تن رسيد. اين روند نزولي تاجايي ادامه يافت که بروجردي رييس کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي در سال 1388 طي بازديدي از شيلات گيلان گفت: در حال حاضر کمتر از سه تن خاويار در سال استحصال مي شود و در صورت ادامه اين وضعيت در سال 1404 صادرات اين محصول از بين مي رود.

چندي پيش رييس سازمان شيلات ايران اعلام كرد: تاكنون بيش از 300 كيلوگرم خاويار پرورشي از مزارع كشور استحصال شده است و تا پايان سال قطعا ميزان توليد خاويار پرورشي ايران به بيش از يك تن مي‌رسد.

خاويار پرورشي ايران با برند كشورمان در بازار‌هاي جهاني عرضه مي‌شود و بيشترين سهم  صادرات خاويار پرورشي ايران به مقصد كشور‌هاي چين، مالزي، تايلند و دبي است و مسئولان اعلام کرده‌اند که به زودي مجوز صادرات اين محصول به كشور اروپا را خواند گرفت؛ رئيس سازمان شيلات از افزايش 40 درصدي صادرات در سال جاري خبر داده است.

مصرف جهاني خاويار تا 350 تن ارزيابي مي‌شود، اين در حالي است که مجوز ايران براي صيد خاويار در درياي خزر 450 تن است گرچه در سال‌هاي اخير کمتر از سه تا چهار تن از اين ظرفيت محقق مي‌شود.

قيمت هر كيلو خاويار پرورشي ايراني در بازار داخلي سه تا 3.5 ميليون تومان و در بازار جهاني بيش از دو هزار دلار است.

با اين همه پرورش ماهيان خاوياري مشمول صندوق بيمه‌ محصولات كشاورزي نمي‌شوند!

زنگ‌خطرها براي خاويار خزري

ورود سالانه پنج ميليون تن مواد آلاينده از استان‌هاي شمالي ايران به درياي خزر، زنگ خطر ناشي از مرگ تدريجي ذخاير اين دريا را به صدا درآورده و تداوم روند آلودگي، اين دريا را به زباله داني در آينده تبديل مي‌کند.

از سويي، گونه‌هاي مختلف ماهي موجود در اين منطقه بويژه ماهي‌هاي خاوياري سبب شده است تا درياي خزر مورد توجه بسياري از کشورهاي جهان قرار گيرد. با توجه به ارزش بالاي آن يکي از منابع بالاي درآمدي براي صادرکنندگان است.همين مساله سبب شد تا حجم تجارت غيرقانوني ماهي‌هاي خاوياري و خاويار در اين کشورها ارتقا يابد.

اين تجارت غيرقانوني عاملي شد تا مجمع بين‌المللي تجارت گونه‌هاي در حال انقراض سازمان ملل، صادرات خاويار و ماهي‌هاي خاوياري را محدود کند.

دانشمندان اين مرکز پيشنهاد کردند سالانه تنها 100 ماهي استروژن _ خاوياري _ در کل درياي خزر صيد شود و برخي ديگر نيز خواستار ممنوعيت صيد اين ماهي گرانقيمت شدند و طرح توسعه مزارع پرورش ماهي‌هاي خاوياري را ارائه دادند.

پيش از وضع محدوديت در توليد و صادرات، قيمت هر پوند خاويار صادراتي ايران معادل 2هزار و 960 دلار آمريکا بود اما پس از اجراي طرح محدوديت صادرات قيمت هر پوند خاويار به بيش از پنج هزار دلار رسيد.

هم اکنون صيد بي‌رويه، قاچاق خاويار، عدم رعايت صيد، بازسازي نکردن ذخاير ماهيان خاوياري درياي خزر و افزايش آلودگي آب دريا در اثر فاضلاب کشورهاي همسايه ايران از دلايل عمده خطر انقراض اين‌گونه ماهيان است.

به گفته کارشناسان، اين ماهيان خاوياري فسيل‌هايي زنده‌اي هستند که از ميليون‌ها سال پيش در دريا حضور دارند و متاسفانه در بحث حفاظت از اين ماهيان خاوياري فقط دو کشور ايران و روسيه کار مي‌کنند.

ساير کشورها اين ماهيان خاوياري را بدون اينکه يک ماهي خاوياري تکثير کنند، به تاراج مي‌برند ولي در کشور ما سال گذشته حدود 20 ميليون قطعه لارو ماهيان خاوياري تکثير و به دريا رهاسازي شده است.

در زمان شوروي سابق سهم زيادي از آبها در اختيار اين کشور بود. براين اساس دولت شوروي قانون مدوني براي صيد اين دسته از ماهي‌ها وضع کرد ولي بعد از فروپاشي اين سرزمين هر يک از کشورها قانون تازه‌اي تدوين کردند و همين مساله صيد را افزايش داد.

اين افزايش صيد سبب شد تا دانشمندان نيز اعلام کنند شمار ماهي‌هاي خاوياري طي يک قرن اخير 90 درصد تنزل يافته است و در صوت ادامه اين روند تا 10 سال آينده هيچ ماهي توليدکننده خاويار در درياي خزر باقي نخواهد ماند.

قاچاقچيان حتي نر و ماده خاويار را تشخيص نمي‌دهند

آن‌ها مهمترين مساله را صيد غير قانوني توسط افراد ناآشنا به اين‌گونه ماهيان گرانقيمت مي‌دانند. زيرا اين افراد حتي جنس نر و ماده اين ماهي را نيز تشخيص نمي‌دهند و پس از صيد بي‌درنگ اقدام به باز کردن شکم ماهي مي‌کنند.

سهم ايران و همسايه‌هاي خزري از صيد وصادرات خاويار

در سال 2007 ميلادي سهميه صيد ماهي‌هاي خاوياري در کشورهاي حوزه درياي خزر يک‌هزار و 71 تن اعلام شد. از اين ميزان 450 تن سهم ايران ، 286 تن سهم روسيه ، 182 تن سهم قزاقستان ، 90 تن سهم آذربايجان و 63 تن سهم ترکمنستان بود.

ايران اجازه دارد 47 درصد از توليد خود را به بازارهاي صادراتي عرضه کند. طبق اين قانون کشور روسيه 4/26 درصد ، قزاقستان 5/14 درصد، آذربايجان 3/7 درصد و ترکمنستان 8/4 درصد از توليد خاويار و ماهي خاوياري خود را به بازارهاي جهاني عرضه خواهد کرد.

توليد خاويار در کوير ايران

هم‌زمان با به صدا درآمدن زنگ خطر انقراض براي خاويار خزري، مرکز شيلات ايران با راه اندازي مرکزي با عنوان تحقيقات ماهيان آب شور داخلي بافق، سعي در پرورش ماهي‌هايي داد که امکان انقراض آنها در درياهاي جنوبي و شمالي کشور وجود دارد.

اين مرکز  در سال 1369 از سوي سازمان جهاد سازندگي استان يزد راه‌اندازي شد و در اواخر سال 1379 رسماً به عنوان ايستگاه مستقل تحقيقات شيلاتي آب‌هاي شور داخلي وابسته به موسسه تحقيقات شيلات ايران ادامه فعاليت داد.

چندي پيش رئيس موسسه تحقيقات شيلات ايران گفت:‌ يکي از کارهاي موفقي که در شرايط شوري آب بافق انجام شده است، پرورش ماهي خاويار با موفقيت در آب‌هاي شور بافق است.

مطلبي تصريح کرد: ماهيان مولد در حال حاضر در مرحله رسيدگي جنسي قرار دارند و در شرف اين هستند که نسبت به استحصال خاويار دست پيدا کنند.

وي افزود: اين اقدام نويد بزرگي است براي استان يزد که سرمايه‌گذاران بتوانند بخشي از فعاليت‌هاي شيلاتي خود را به ماهيان خاوياري اختصاص دهند.

وقتي ايراني‌ها را مي‌دزدند

بعد از ربودن ميراث و نام مولوي از ايران به نام ترکيه و ساز کاملا ايراني تار به نام آذربايجان و تلاش کشورهاي مختلف براي به نام زدن ميراث ملي و هويتي ايران، حالا سال‌ها است که کشورهاي مختلف سعي دارند جايگاه و برند برجسته خاويارا يراني را که اين روزها ضعيف شده است، بربايند . به نام کشور خود سند بزنند.

سال‌هاست که اخبار غم انگيزي از توليد محصولاتي -که از مزيتهاي اقتصادي خاص ايران بشمار مي روند- توسط ساير کشور ها به گوش مي رسد، کالاهايي چون فرش ايراني، پسته و زعفران از اين دست بوده اند و امروز نوبت شنيدن خبر توليد انبوه خاويار در کشور گرمسيري چون امارت است.

اين روز ها کشورهايي مانند چين، روسيه، بلغارستان، ايتاليا، آلمان و فرانسه خيز بلندي براي توليد ماهيان خاوياري پرورشي برداشته اند و تنها فرانسه سالانه 10 تا 15 تن خاويار به بازار عرضه مي کند.

نبايد فراموش کرد که دانش فني توليد ماهيان خاوياري 40 سال است نزد کشور ما وجود دارد و ما در بخش عمل آوري مي توانيم حرف اول دنيا را بزنيم و از سوي ديگر شرايط آب و هوايي و نيروي کار ارزان و برند تجاري خاويار ايران فرصت مناسبي براي توليد سودآور در کشور است که همه اينها در صورت بي توجهي و عدم سرمايه گذاري در توليد خاويار از ماهيان پرورشي از دست خواهد رفت.

بزرگترين مجتمع پرورش ماهي خاويار در . . . امارات

بزرگترين مجتمع پرورش ماهي خاويار در جهان در امارات عربي متحده راه اندازي شده است. پيش بيني مي شود اين مجتمع 10 درصد تقاضاي جهاني خاويار را به ميزان 35 تن در سال توليد کند.

اماراتي ها اعلام کرده اند اين مجتمع که با هزينه حدود 115ميليون دلار ساخته شده است مکانهاي ويژه اي را براي تخم گذاري و پرورش بچه ماهي خاويار فراهم کرده است.ماهي خاويار از اين پس فقط در زادگاه اصلي آن يعني آبهاي سرد درياي خزر پرورش نمي يابد بلکه هم اکنون در امارات نيز پرورش مي يابد البته نه در آبهاي گرم خليج فارس بلکه در مجتمعي پيشرفته که همان آب سرد را براي اين نوع ماهي گرانقيمت فراهم کرده است.

طبق اين اطلاعات اماراتي ها بدون داشتن مزيت اقتصادي در توليد خاويار و با سرمايه گذاري و فراهم ساختن شرايط مصنوعي قصد بدست آوردن بازار اين کالاي گرانبها را دارند و ايران به عنوان يکي از معدود کشور هاي داراي مزيت طبيعي در توليد خاويار رفته رفته در حال ازدست دادن سهم خود در بازار هاي بين المللي اين کالاست.

اماراتي ها مي گويند انتظار مي رود ماهيهاي خاويار اين مجتمع سال آينده تخم ريزي کنند تا مسئولان مجتمع، کار پرورش ماهي خاويار را آغاز کند و مسئولان مجتمع مي گويند سي و پنج تن ماهي خاويار در سال توليد خواهند کرد.

به گفته متخصصان هر مقدار محل زندگي خاويار مناسبتر باشد خاويار آن نيز بهتر خواهد بود و مجتمع پرورش ماهي خاويار در امارات، اين شرايط را پديد آورده است ، مجتمعي که از پيشرفته ترين تکنولوژي براي پرورش و نگهداري ماهيان خاويار استفاده مي کند.

انتظار مي‌رود مسئولاني که در اين باره کمترين مسئوليتي هم دارند، به خود بيايند و براي مدتي دعواها و جدال‌هاي رسانه‌اي را کنار بگذارند و به در دماهيان خاوياري برسند! نگذاريم همه آنچه در انحصار ما بود به سادگي از دستمان برود. (شبكه خبري توليد ايراني )

گزارش از شايان ربيعي

پايان پيام/